Daarom is Paulus’ onderbreking hier (Ef. 3:2-12) een belangrijke bevestiging van verschillende dingen die we al in eerdere meditaties over de Vader gezien hebben. Toch voegt dat, samen met zijn inleiding op dit afsluitend gebed (Ef. 3:14-15) cruciale inzichten toe die gelovigen in Jezus kunnen helpen hun Vader beter te leren kennen.

Ten eerste bevestigt deze onderbreking dat gelovigen alleen door ‘openbaring’ in deze nieuwe relatie zullen komen. Zelfs hoewel Paulus grondig onderwezen was in de Schriften (Hand. 22:3) moest ook hij nog een openbaring ontvangen (Ef. 3:2-3a; Gal. 1:15-16, Med.#28). En hij legt uit waarom. Deze nieuwe relatie met de Vader die hij ‘het mysterie van de Messias’ noemt, was iets dat God lang sinds de schepping verborgen had gehouden (Ef. 3:4,9b, Rom. 16:25; Kol. 1:26). En hoewel hij de Israëlieten de Schriften (de Wet, de Profeten, en de Geschriften) gegeven had, had hij dit ‘mysterie’ in de voorgaande generaties aan niemand van hen geopenbaard (Ef. 3:5a). Nu hadden Joodse Schriftgeleerden zoals Paulus, die de Schriften nauwkeurig bestudeerden, wel begrepen dat er verschillende aanwijzingen in stonden die wezen in de richting van de komst van de Messias (de Christus). En er zijn ook wel enige verwijzingen naar God als Vader in de Schriften.[iv] Maar er was wel iets dat God pas met de komst van de Geest van plan was te openbaren (Ef. 3:11,5b). 

Ten tweede bevestigt Paulus’ onderbreking dat er een Tijdswisseling heeft plaatsgevonden in onze relatie met de Vader (zie Med.#3 & Med.#4): van een aanvankelijke Tijdsperiode, waarin ‘het Mysterie’ ‘verborgen werd gehouden’, naar een nieuwe Tijdsperiode waarin God dit ‘mysterie van zijn wil’ als Vader door zijn Geest bekend maakt (Ef. 3:9,5; 1:2-5,9-10a, Med.#8). En deze Tijdswisseling houdt in dat gelovigen uit alle ‘volkeren’ [Gr. ethne] meerderjarig worden in Christus als ‘mede-erfgenamen’ (Ef. 3:6) door de Geest (Gal. 3:26-4:7, Med.#4). Ten derde, Gods bedoeling voor het ‘beheer [Gr. oiko-nomia][ii] van het Mysterie’ is dat deze etnische groepen binnen de kerk, ‘Gods huisgezin [Gr. oikos]’ (Ef. 2:19, Med.#44), ‘nu’ de ‘rijkgeschakeerde [Gr. polu-poikilos] wijsheid van God’ bekend zullen maken,- door hun multiculturele gezamenlijke aanbidding (Ef. 3:9-10; Rom. 15:8-11, Med.#70). Polu betekent ‘veel’ en poikilos betekent ‘gevarieerd’ (zoals in Marc. 1:34). Net als Jezus (Joh. 4:21-23, Med.#3), zegt Paulus dat niet slechts individuele personen, maar groepen mensen de Vader zullen samen aanbidden door Jezus en de Geest.

Maar Paulus’ onderbreking in de bovenstaande tekst openbaart ook nog een aantal andere dingen over deze nieuwe relatie met de Vader die voorheen verborgen waren gebleven. Ten eerste, wat Christus ‘verwezenlijkt heeft’, door ons in deze nieuwe relatie met God te brengen door de Geest, is overeenkomstig Gods ‘voornemen van eeuwigheden her’ (Ef. 3:11). Het plan van onze Vader voor het ‘samenkomen’ en het ‘meerderjarig worden’ van mensen uit alle volkeren was vastgesteld in de eeuwigheid,- voor de schepping van de wereld, en daarom voordat de zonde de wereld binnenkwam. Daarom kwam Jezus niet alleen om redding te brengen aan een wereld gebroken door de menselijke zonde. Hij kwam ook om iets nieuws toe te voegen aan de mensheid, iets dat God al vanaf het begin voornemens was (Ef. 1:4-6, Med.#8). Voor Paulus, als een goed onderlegde Schriftgeleerde, was dit een nieuw idee. Net als andere Joden is hij opgegroeid met het idee dat Israël Gods nieuwe mensheid was, een volk apart gezet en in bezit van Gods Wet, zodat zij alle andere volken zouden kunnen onderwijzen,- alsof deze allemaal blinde en domme minderjarige kinderen levend in duisternis waren (Rom. 2:17-20). Dus voor de meeste Joden vas het uitdrukking  ‘volken’, in het Hebreeuws [goyim] en in het Grieks [ethne], een negatieve aanduiding geworden waarin alle niet-Joden op één hoop gegooid werden in één religieuze categorie. Voor dit reden zijn deze Hebreeuwse en Griekse woorden voor 'de volken' in veel Bijbelvertalingen vertaald met 'the Gentiles' (Engels), 'de heidenen' of 'de heidenvolkeren' (Nederlands), of gewoonweg als 'de niet-Joden', alsof alles in Gods eeuwige plan van het begin af aan om Israël draaide.

Begrijp me niet verkeerd. Israël nam in Gods reddingsplan een heel belangrijke plaats in,- met name als priestervolk voor andere volken tot de komst van Christus (Ex. 19:4-6, Med.#C), en als het volk waaraan Gods Woord voor het eerst was toevertrouwd (Rom. 3:1-2). En God houdt nog steeds van Israël en heeft plannen voor hen (Rom. 11:1-2, 25-26). Maar door de Geest heeft Paulus nieuwe dingen ontdekt in de Schriften over de volken, dingen die voorheen verborgen waren gebleven voor hem, deels door God en deels door zijn eigen Joodse etnocentrisme[v]. Paulus had al vanuit de Schriften begrepen dat God elk menselijk volk [Gr. ethnos] gemaakt had door elk van hen een afgegrensd woongebied toe te meten (Hand. 17:26; Deut. 26:19 & 32:8, Med.#C; Gen. 10:5,20,31). En in de woorden van twee Griekse filosofen had hij gezien dat zelfs mensen uit andere volken misschien wel een vaag begrip hadden van Gods vaderschap, van de mensheid als ‘zijn nageslacht’ (Hand. 17:28).[vi] Misschien had Paul ook al begrijpen van de Tenach dat God beschouwt andere volken ook als zijn ‘kinderen’ (Jer. 3:19, Med.#C; Jes. 45:10-12, Med.#E). Hoe dan ook, begint hij nu door de Geest Gods geheime ‘voornemen van eeuwigheden her’ te begrijpen. Op een bepaald moment in de menselijke geschiedenis zou God als Vader, ‘in Christus’ en ‘door het Evangelie’, alle volkeren ‘tot één bijeen brengen’ (Ef.1:9-10, Med.#8) ten einde hem te aanbidden,- niet slechts als ‘mede (leden van één) lichaam’, maar ook als ‘mede-erfgenamen’ in zijn gezin (Ef. 3:11,6; Psalm 86:9; Op. 15:4; 7:9, Med.#90). Gods bedoeling als Vader is dat nu al, ‘door de kerk’, diverse volkeren en etnische groepen, Israël incluis, als medeburgers (Ef. 3:10; 2:18-19, Med.#44) hun ‘heerlijkheid en eer’ mogen brengen als groepen in een nieuw ‘hemels Jeruzalem’ (Gal. 4:26; Op. 21:26, Med.#92).[vii]

Maar door zijn eigen ervaring ziet Paulus nu in dat deze bedoeling van Gods voorheen ‘verborgen’ plan niet automatisch een realiteit wordt in de kerk door de verkondiging van ‘de rijkdom van Christus’ aan alle volken, inclusief zijn eigen volk, alleen. Het is ook noodzakelijk om voor alle gelovigen ‘aan het licht te brengen [Gr. photisai][viii] hoe het beheer [Gr. oikonomian][ii] van het Mysterie is’ dat God had bedacht vanaf het begin om te ‘verwezenlijken in de Messias’ (Ef. 3:8-9,11). Alle gelovigen hebben een openbaring nodig om te begrijpen hoe het kruis van Christus niet alleen de scheidingsmuur in de Tempel, maar ook de bevoogdende macht van de Wet en alle etnocentrische codes en interetnische vijandschap, heeft neergehaald (Ef. 2:11-16; Kol. 2:8-23, Med.#31). Maar belangrijker nog, zij moeten beseffen dat zij nu in Christus allen ‘mede-erfgenamen’ zijn, als volwassen zonen en dochters. Want allen – ongeacht etnische afkomst, geslacht[ix], of maatschappelijke klasse – hebben gelijkelijk toegang tot de Vader in Christus, door de Geest (Ef. 3:6a; 2:18, Med.#44; Gal. 2:26-29, Med.#4). Vraag het maar eens aan de vrouwen en mensen uit etnische en sociale minderheidsgroeperingen binnen de meeste kerken en je zult ontdekken dat dit laatste deel van Paulus’ openbaring nog steeds het moeilijkst te bevatten is, laat staan het uitoefenen,- zelfs voor goede Christenen en welonderlegde Bijbelkenners (Ef. 3:9; 1:15-17, Med.#1).

Ten slotte, om te begrijpen waarom zoveel Christenen, en zelfs Bijbelkenners, Paulus’ openbaring niet kunnen bevatten[x], moeten we kijken naar de inleiding op zijn gebed, aan het eind van de "onderbreking". Hier beschrijft hij de Vader als de Ene ‘aan wie alle vaderschap [Gr. patria] in hemelen en op aarde de naam ontleent’ (Ef. 3:14-15).[xi] De Nederlandse woorden ‘patriarchaal’ en ‘patriottisme’ stammen beide af van dit Griekse woord. Dus daarom is het heel natuurlijk voor mensen om over Gods vaderschap te denken in termen van hun eigen culturele ideeën of persoonlijke ervaringen met menselijke vaderfiguren. Maar alle menselijke vaderfiguren en menselijke culturen zijn negatief beïnvloed door de zonde. Dus veel mensen – en ook veel theologen – lezen de Schriften en krijgen een verkeerd beeld wanneer zij hun menselijke ervaringen met vaderschap en door mannen gedomineerde patriarchale systemen projecteren op God. Paulus’ openbaring hielp hem in feite om in te zien dat zelfs in de Hebreeuwse Schriften ‘vader’ bijna nooit exclusief als een metafoor voor God gebruikt wordt. In plaats daarvan is het een daadwerkelijke naam die hij zichzelf geeft.[xii] Pas op het moment dat we de metafoor omdraaien, kunnen we, net als Paulus, zien dat alle menselijke vormen van vaderschap slechts beperkte projecties (afleidingen) zijn van wie God is als onze echte Vader. Toen een van mijn studenten dit aspect van Paulus’ openbaring voor het eerst door had, merkte hij op: ‘Dus in plaats van te zeggen God is Vader, kunnen we beter zeggen Vader is God’.

Dus als jouw aardse vader afwezig was, verwaarlozend, gewelddadig, ontrouw, zwak of iemand die zijn gezin in de steek liet, dan hoef je niet te wachten tot deze slechte herinneringen aan ‘vaderschap’ uit je kindertijd genezen zijn om een begin te maken met God te leren kennen als je echte Vader. Je zal wel kunnen weten wat voor vader hij is door naar Jezus te kijken (Joh. 14:7, Med.#2),- door te overdenken wat er in de evangeliën is opgeschreven over hoe Jezus met mensen omging. Als je een vader of stiefvader had die trouw in alles voorzag, maar die nog steeds controlerend en kritisch ten opzichte van je was, zelfs nadat je volwassen was geworden, dan kun je overdenken hoe Jezus zijn discipelen als volwassenen behandelde als hij hen onderwees en begeleidde. Ondanks dat hij hen soms liefkozend ‘kinderen’ noemde, en uiting gaf aan zijn frustratie als hij hen terechtwees, was het steeds zijn doel dat zij van dezelfde volwassen relatie met de Vader zouden genieten, die hij door de Geest hen voorleefde (1 Joh.1:1-4; 2:6, Med.#52). Op deze manier nadenken over Jezus is ook essentieel als jouw beeld van God als Vader verwrongen is geraakt door religieus misbruik door controlerende ‘vaderfiguren’ in de kerk.

In Hoofdstuk 4 (Med.#25-32) en Hoofdstuk 9 (Med.#68-77) kun je teksten overdenken die je zullen helpen af te rekenen met zulke controlerende en dominerende ‘vaderfiguren’. Dezen kunnen niet alleen gevonden worden in families of religieuze groeperingen, maar ook onder burgervaders, overheden of de heersende elite over jouw ‘vaderland’. En in sommige culturen komt de macht van zulke vaderfiguren misschien tot uiting door geloof in de vooroudergeesten van dode ‘voorvaders’ van wie gedacht wordt dat ze nog steeds trouw en maatschappelijke gehoorzaamheid van ons eisen.

Hoe dan ook, wat jouw ervaring met ‘vaderschap’ in jouw gemeenschap ook is, in Christus ben je hersteld in het ‘huisgezin’ van je echte Vader (Ef. 2:18-19, Med.#44; Luc. 15:20-23, Med.#20; Joh.14:2, Med.#2). En je bent in een nieuwe relatie met hem gekomen als een volwassen zoon of dochter door de Geest,- een mede-erfgenaam met je Oudste Broer en met broers en zussen uit vele volken en etnische groeperingen (Ef. 3:6;  Rom. 8:15-17,29, Med.#5). En in Christus ben jij ‘mee-opgewekt en heeft God jou ‘mee doen zetelen onder de hemelse wezens’ als deel van zijn Lichaam,- met al die voormalige maatschappelijke machten in jouw leven ‘onder zijn voeten’ vanwege de opwekkingskracht van de Vader die hij omwille van ons in Christus gewerkt heeft (Ef. 2:6; 1:19-23, Med.#44). Hoe het Evangelie ons vrijzet in deze nieuwe relatie met de Vader zal het onderwerp zijn van de volgende overdenkingen.