Gebruikte Bijbelvertalingen in deze meditaties

Ongeveer 90% van de in deze meditaties gebruikte Bijbelteksten zijn afkomstig uit een ‘harmonie’ van de evangeliën en een ‘harmonie’ van de brieven van Paulus die ik heb samengesteld. De eerste ‘harmonie’ kwam in 2014 uit en de tweede is momenteel in voorbereiding om uitgegeven te worden. Hieronder vertel ik meer over de achtergrond van deze twee uitgaven en waarom ik er voor gekozen heb om mijn eigen vertaling van het Grieks voor beide te gebruiken.



Onderaan dit artikel vind je ook een lijst van afkortingen van bestaande Bijbelvertalingen die gebruikt zijn voor minder dan 10% van de teksten.

Waarom een nieuwe Bijbelvertaling?

Toen ik dit project in 2002 begon, maakte ik gebruik van bestaande Bijbelvertalingen. Ik moest regelmatig een andere versie gebruiken voor een bepaalde meditatie, teneinde die vertaling te vinden waarvan ik meende dat deze het dichtst de bedoeling van de Griekse tekst benaderde. Tegelijkertijd kwam het ook regelmatig voor dat ik één of meer woorden verving door die uit een andere vertaling, als ik niet tevreden was met de accuraatheid van de vertaling die ik voor die betreffende meditatie gebruikte. En op sommige plaatsen achtte ik het noodzakelijk om een meer letterlijke vertaling van het betreffende Grieks in te voegen, wanneer ik van mening was dat de keuze voor een ander Engels woord (uit een Grieks - Engels woordenboek) de betekenis van een bepaalde zin beter uit zou doen komen. Niet alleen zorgde deze ‘knippen en plakken’ benadering er voor dat het Schriftgedeelte er tamelijk rommelig uitzag, maar het had ook het ongewenste neveneffect dat mijn studenten begonnen te twijfelen aan de accuraatheid van Bijbelvertalingen in het algemeen.

Toen, in 2010, veranderde er nogal wat in mijn leven. Tengevolge van een tweede burn-out moest ik mij terugtrekken uit de actieve bediening en had ik plotseling tijd om te schrijven,- tijd om te werken aan het voltooien van vijf manuscripten die ik op een of ander moment gedurende de drie voorgaande decennia begonnen was. Eén van die manuscripten betrof een harmonie van de evangeliën die ik had samengesteld als een persoonlijke studie over het leven van Jezus. Van 1975 tot 1992 gebruikte ik hiervoor de Jerusalem Bible. Maar terwijl ik het manuscript aan het afronden was, begon ik een nieuwe manier te zien om mijn Moslim vrienden te helpen de vier evangeliën te ervaren als één mondeling verhaal, in plaats van als vier apart geschreven boeken. Dit hield in dat ik mijn manuscript herschreef tot een ‘hoorspel’ waarin de vier (door God benoemde) getuigen beurtelings een Goed Nieuws verslag gaven over het leven en onderwijs van de Messias.

In 1998 waren twee Wycliffe vertalers begonnen met het voorbereiden van deze ‘vier stemmen harmonie’ als een hoorspel in twee verschillende talen: in het Rif Tamazight (Nederland) en in het Jula (Ivoorkust). Maar toen ik de medewerking vroeg van de uitgever van de Jerusalem Bible voor een boekversie in het Engels,- die gelijktijdig zou uitkomen met mijn verhalenbundel (Nederlandse uitgave, Abu Sharif:  Het Mysterie van de Honderdste Naam), ontving ik een rekening voor £1000 voor toestemming om hun vertaling te gebruiken. Ook stopten degenen die leiding gaven aan het Rif Tamazight project plotseling met hun werk omdat ze ontevreden waren over de kwaliteit van het werk van de vertaler, en dus was alleen de versie in het Jula in 2002 te beluisteren op de radio, die enthousiaste reacties van zowel Moslims als Christenen teweegbracht.

Tegen 2010 was er veel meer Grieks – Engels lexicaal materiaal beschikbaar op het internet en begon ik het belang te zien van het volgende commentaar van een professor Nieuwtestamentisch Grieks: alle Nieuwtestamentische vertalingen zijn interpretaties. Dus toen ik begon te werken aan mijn andere onvoltooide harmonie project (het samenbrengen van de Handelingen en Paulus’ brieven in een driestemmig hoorspel, met oog op het naar voren brengen van interculturele lessen uit Paulus’ leven en geschriften), startte ik met het maken van mijn eigen vertaling met de King James vertaling als richtsnoer en met behulp van internet lexicons[i] en mijn eigen Griekse Nieuwe Testament.[ii] Twee jaar later begon ik hetzelfde te doen voor mijn evangelie harmonie die meer dan een decennium onuitgegeven was gebleven. En eindelijk werd, in april 2014, The Good News of the Messiah: by the Four Witnesses uitgegeven.

Toen ik ten slotte begon met de voorbereidingen om de Meditaties over de Vader te publiceren op een website, besloot ik om de meditaties die ik al geschreven had te herzien, en daarbij gebruik te maken van het vertaalwerk dat ik gedaan had aan de vier evangeliën, Handelingen en de brieven van Paulus. Hierdoor zou ik voor slechts 10% van de teksten uit het Nieuwe Testament die voorkomen in mijn meditaties gebruik moeten maken van andere vertalingen dan de mijne. Naast de praktische overweging dat ik hierdoor geen royalty’s zou hoeven te betalen, was mijn beslissing gebaseerd op verscheidene, meer fundamentele overwegingen.

Allereerst heeft mijn eigen ervaring met de Bijbel gedurende meer dan een halve eeuw mij geleerd dat het regelmatig gebruiken van een andere Bijbelvertaling mijn vaardigheid in het verstaan van Gods Woord heeft versterkt. Ik heb niet alleen Engelse Bijbelvertalingen gebruikt, maar ook Indonesische en Nederlandse. Dat heeft te maken met het feit dat iedere vertaler een beperkt perspectief heeft,- ikzelf incluis! Maar het Woord van God, zoals gezien vanuit het perspectief van elke afzonderlijke Godvrezende vertaler, heeft mij geholpen mijn gehoor scherp te houden.

Ten tweede ben ik in staat om door het gebruik van mijn eigen vertaling (waarvan ik niet beweer dat die perfect is) een perspectief te bieden dat meestal ontbreekt in de meeste Engelse vertalingen,- dat van een ervaren interculturele bedienaar van het Evangelie die ook een geschoold antropoloog is. Zodoende hebben de tweede en derde reden voor het gebruik van mijn eigen vertaling te maken met twee specifieke woordkeuzes die een beter licht werpen op wat het Nieuwe Testament te zeggen heeft over interculturele relaties binnen het multi-etnische koninkrijk van de Vader, dat Jezus kwam vestigen in de kracht van de Geest.

Alle andere Engelse vertalingen die ik geraadpleegd heb, kennen een inconsistente vertaling van het Griekse woord ethne. Dit woord, dat eenvoudigweg ‘nations’ (volkeren) betekent, wordt maar heel weinig als zodanig vertaald. Meestal wordt het vertaald als ‘Gentiles’, een uit het Latijn geleend woord dat ‘peoples’ (bevolkingsgroepen) betekent. Maar wanneer het woord ‘Gentiles’ gebruikt wordt, wekt dat de valse schijn bij de lezer dat God de mensheid voornamelijk beziet in termen van twee religieuze categorieën: Gods volk (de Joden, of de Christenen) en alle anderen (de ‘Gentiles’). De meeste Nederlandse en Duitse vertalingen verergeren het probleem door het woord ‘heidenen’ te gebruiken waar de Engelse vertalers het woord ‘Gentiles’ gebruiken. Beide interpretaties wekken daarmee ook de schijn dat er in het Grieks eigenlijk twee verschillende woorden zijn: één woord dat uitgelegd kan worden als het negatieve ‘Gentiles’ of ‘heidenen’, en een ander woord dat uitgelegd kan worden in de meer neutrale betekenis ‘volken’. Het mag dan waar zijn dat veel Joden in de eerste eeuw het woord ethne of de Hebreeuwse equivalent daarvan, goyim, op een minachtende manier gebruikten, maar het zou aan de lezer voorbehouden moeten zijn om deze conclusie te trekken. Daarom heb ik dit Griekse woord consequent alleen vertaald met ‘nations’,- teneinde aan te tonen hoe God in relatie staat tot de groepen mensen die hij schiep (Hand. 17:26; Ps. 86:9 LXX[iii]).

De derde reden voor het gebruik van mijn eigen vertaling heeft te maken met hoe op een soortgelijke manier het groepsperspectief in het Grieks voor veel lezers verhuld wordt, vanwege een zwakke plek in moderne Engelse vertalingen. Alle talen die ik geleerd heb, het Grieks incluis, hebben aparte woorden om aan te duiden of een individuele persoon of een groep wordt aangesproken. In het ‘King James’ Engels van de 17e eeuw werd dit onderscheid gemaakt door ‘thee’ en ‘thou’ te gebruiken voor de 2e persoon enkelvoud, en ‘ye’ en ‘you’ voor de 2e persoon meervoud. Maar dit worden nu ouderwetse woorden geacht. Dat heeft echter wel tot gevolg dat het gebruik van ‘you’ voor zowel het enkelvoud als het meervoud voor veel lezers vaak de valse schijn wekt dat in een bepaalde tekst individuele personen aangesproken worden in plaats van een groep. Om de lezer te helpen het verschil te ‘zien’ heb ik er voor gekozen ‘you’ te schrijven als een individuele persoon wordt aangesproken, en ‘YOU’ (in hoofdletters) als meer dan één persoon of een groep wordt aangesproken. Je zult er verbaasd van staan hoe vaak dit verschil kan maken voor de betekenis van een specifieke tekst.

Ten slotte, en het meest belangrijk met oog op deze meditaties, gebruik ik mijn eigen vertaling vanwege de manier waarop de gebruikelijke vertalingen van drie andere sleutelwoorden een van de meest belangrijke Nieuwtestamentische openbaringen verhullen over hoe Jezus en de Geest ons de Vader openbaren. Deze Griekse woorden zijn huioi, huiothesia en teleios. In veel moderne vertalingen wordt het eerste woord vertaald met ‘children’ (kinderen) in plaats van de meer letterlijke betekenis ‘sons’ (zonen), om daarmee meer geslachtsinclusief te zijn. Het tweede woord, dat slechts vijf keer en alleen door Paulus gebruikt wordt in de Schriften, wordt veelal geïnterpreteerd als ‘adoption as sons’ (adoptie als zonen), hoewel Paulus in Galaten 4:1-5 duidelijk niet ‘adoptie’ bedoelt in de gebruikelijke zin van het Engelse woord.[iv]

Deze gebruikelijke vertalingen geven de meeste Christenen de verkeerde indruk dat we voornamelijk Gods vaderschap in Jezus ervaren als geadopteerde en minderjarige kinderen. Het derde woord wordt inconsistent vertaald in de meeste vertalingen als ofwel ‘perfect’ (volmaakt) of ‘mature’ (volwassen of rijp), waarbij het eerste gebruik suggereert dat onze Vader van ons verwacht dat we ‘volmaakte’ kinderen zullen zijn, in plaats van ‘rijpe’ (volwassen) zonen en dochters.

Er zijn nog een aantal van dergelijke andere sleutelwoorden. Maar ik noem deze als illustratie waarom ik er voor gekozen heb om mijn eigen vertaling te gebruiken. Voor de sceptische lezer, ik heb immers geen hoge academische graad in het Grieks, kan ik alleen maar zeggen: luister biddend naar mijn vertaling en raadpleeg zelf de Grieks lexicale bronnen op internet. En kijk dan opnieuw naar andere bestaande vertalingen. Over het algemeen zul je ontdekken dat behalve in de bovengenoemde woordkeuzes mijn vertaling niet radicaal afwijkt van de in omloop zijnde meer letterlijke vertalingen. Zelfs als je het uiteindelijk niet eens zult zijn met mijn vertaling op sommige punten, dan ben ik nog van mening dat deze meditaties aan hun doel beantwoord hebben, als ze je er toe hebben aangezet om biddend op een nieuwe manier te luisteren naar de vele geweldige dingen die de Schriften te zeggen hebben over God die, in Christus, ‘onze Vader’ wil zijn door de Heilige Geest.

VOETNOTEN

[i] Met name Scripture4all and E-sword. Zie ook: Hulpmiddelen voor het Grieks.

[ii] Kurt Aland, etc. (eds), The Greek New Testament (3e druk), United Bible Societies, 1984

[iii] ‘LXX’ wordt gebruikt om de Griekse Septuagint vertaling van het Oude Testament uit de 2e eeuw v. Chr. aan te duiden. Het Romeinse cijfer voor 70 wordt gebruikt omdat volgens de traditie deze vertaling gemaakt werd door zeventig Joodse geleerden in Alexandrië.

[iv] Dit geldt ook voor de Nederlandse vertaling ‘aanneming als zonen’ waarbij aannemen geïnterpreteerd wordt als adopteren.

Afkortingen (voor de gebruikte Nederlandse Bijbelvertalingen)

BB   Basisbijbel; Oosterbeek, ZakBijbelBond, ©2016

GNB    Groot Nieuws Bijbel; Leeuwarden, Jongbloed b.v., ©1987

HB       Het Boek; Heerenveen, Uitgeverij Jongbloed, ©2001

HNB    Herziene Naardense Bijbel (door Pieter Oussoren); Vught, Uitgeverij Skandalon, ©2014

HSV     Herziene Statenvertaling; Heerenveen, Uitgeverij Jongbloed, ©2010

LB        Luther Bijbel (overgezet door Adolf Visscher); Amsterdam, 1648/1896 [i]

LV        Leidse Vertaling (door Dr. J.F. Kruyt); Zaltbommel, ©1912/1914 [i]

NB       Naardense Bijbel (door Pieter Oussoren); Vught, Uitgeverij Skandalon, © 2004

NBG    Vertaling Nederlands Bijbelgenootschap; Amsterdam, ©1948/1951[i]

NBV     Nieuwe Bijbelvertaling; Heerenveen, Uitgeverij Jongbloed, ©2004

SV        Statenvertaling; ’s Gravenhage, 1637[i]; editie: Leeuwarden, Uitgeverij Jongbloed, 1888

VMVertaling Medema (N.T.), Apeldoorn 1966

VPBVertaling Professor Brouwer (N.T.) 1925[i]

VPC      Vertaling Petrus Canisius; Utrecht, Uitgeverij Het Spectrum, ©1929/1948[i]

VPO     Vertaling Professor Obbink (O.T.); Leiden, ©1934[i]

WV      Willibrord Vertaling; Katholieke Bijbelstichting Boxtel, ©1975

VOETNOOT

[i] Zoals opgenomen in: Het Oude Testament in zes Nederlandse Vertalingen, en Het Nieuwe Testament in zes Nederlandse Vertalingen, Uitgeverij Boekencentrum B.V., ’s Gravenhage, 1979/1977