Nieuwe Europese bruggen: wat is onze Vader aan het doen?
Presentatie op het State of Europe Forum, Amsterdam, 9 mei 2016
Drs. J.K. Mellis
Als je naar Europa kijkt, en naar het toenemend aantal niet-Europeanen die in Europa verblijven of proberen zich hier te vestigen, wat zie je dan? Klik op de videolink om de video te bekijken die aan het begin van mijn workshoppresentatie werd getoond (6:26 minuten).
Ten eerste, hoe zie jij Europa? Als een continent waar Christelijke waarden worden bedreigd: zowel door secularisatie als door Islamitische en andere niet-Christelijke, niet-Europese groepen? Is dit Gods perspectief?
De video eindigde met een afbeelding van de Enneüs Heermabrug,- een nieuwe brug die de nieuwe wijk IJburg met de rest van Amsterdam verbindt. Waarom het beeld van een ‘brug’? Als je de geschiedenis van de Kerk volgt van de 1ste eeuw tot in de 20ste eeuw, dan ontdek je dat het Europese continent in veel opzichten functioneerde als Gods belangrijkste brug om het Evangelie uit het Midden-Oosten te verspreiden naar de einden der aarde. Deze beweging van Europese zendelingen, waarvan velen afkomstig waren van Europese immigrantenpopulaties in Amerika, bereikte haar hoogtepunt in de afgelopen vijf eeuwen. Mijn Amerikaanse ouders – van Nederlandse, Schotse en Duitse afkomst – maakten deel uit van die beweging.
Maar aan het einde van de 20ste eeuw was Europa het enige continent ter wereld geworden waar het lidmaatschap van de kerk afnam; en het aantal Christenen in de niet-Westerse wereld begon het aantal Christenen in Westerse landen te overtreffen. Was God klaar met Europa als brug? Of was hij gewoon bezig met het bouwen van een nieuw soort brug in Europa om zijn eeuwige voornemen te bereiken?
Een tweede thema in deze video is te vinden in het themalied aan het begin,- het is het Bijbelse thema van God die mensen van over de hele wereld uitnodigt voor een groot ‘bruiloftsmaal’. En twee soorten immigranten worden geportretteerd: mensen uit vele landen die nog niet begrepen hebben dat het Evangelie van Jezus Christus voor hen is, en mensen die naar Europa komen vanuit vele niet-Westerse landen waar ze in de Kerk zijn opgegroeid. Toen ik deze video hielp maken, tien jaar geleden, waren er naar schatting 900.000 immigranten uit Moslimlanden in Nederland; en een andere schatting schatte het aantal immigranten uit Christelijke landen op 800.000.
Rond dezelfde tijd merkte Jonathan Livestro (een Nederlandse journalist) op hoe de politieke en media-aandacht bijna uitsluitend gericht was op Islamitische immigranten, en niet op mensen met een Christelijke achtergrond, hoewel op dat moment nieuwe ‘Christelijke’ immigranten de nieuwe ‘Moslim’ immigranten te boven gingen met een verhouding van 2 op 1! En in dit artikel, ‘Nederlands Postseculiere Toekomst’, merkte Livestro nog een verrassende statistiek op: dat de naoorlogse daling van het kerkbezoek in Nederland begin jaren negentig was gestopt. Terwijl de traditionele Nederlandse kerken teruglopende cijfers bleven kennen, stabiliseerde het algemene kerkbezoek als gevolg van de enorme groei van jeugdkerken en migrantenkerken.
Dus wat doet God? In een van de vroegste Christelijke toespraken in Europa zei Paulus:
Uit één bloed heeft hij elk mensenvolk [Gr. ethnos] gemaakt om te wonen op heel het aanschijn van de aarde, nadat hij toegemeten tijden en de grenzen van hun woongebied heeft afgegrensd,- om God te zoeken en misschien al tastend hem te vinden. (Handelingen 17:26-27a NB)
Hoe heeft God de volken gemaakt? In de Thora lezen we hoe via Noachs nakomelingen ‘de volken over de aarde verspreid zijn’, ‘naar hun families, naar hun talen, in hun landen en naar hun volkeren’ (Gen. 10:32,31,20,5 NB). En wat was Gods uiteindelijke doel?
In de Psalmen lezen we dat ‘alle volken’ die hij gemaakt had, zouden samenkomen om hem te aanbidden en ‘zijn naam te eren’ (Ps. 86:9). En dit is wat we zien gebeuren in het visioen van Johannes: verloste ‘stammen’, ‘talen’, ‘volken’ en ‘gemeenschappen’ die samen God en het Lam aanbidden (Op. 5:9; 7:9; 15:3-4). In dit slotplaatje in de Bijbel wordt niet meer gesproken over volken die verdeeld zijn door de grenzen van afzonderlijke gebieden. We zien eerder multiculturele, multi-talige aanbidding in een multiculturele megastad, het Nieuwe Jeruzalem,- met diverse volken die hun ‘heerlijkheid en eer’ in deze stad van hemelse oorsprong brengen (Op. 21:26).
Tussen 1996 en 2005 waren er in Amsterdam verschillende pogingen tot multiculturele aanbidding waarbij zowel autochtone Nederlandse Christenen als een grote verscheidenheid aan allochtone Christenen betrokken waren. Maar deze trend lijkt de afgelopen tien jaar te zijn afgezwakt, hoewel er door Christenen in verschillende delen van Nederland inspanningen worden geleverd: tot multi-etnische aanbidding en samenwerkingsverbanden in gebed en dienstbetoon. Net zoals Paulus ontdekte in de 1ste eeuw, hebben de meeste Christenen een openbaring nodig om dit voorheen ‘verborgen’ mysterie zien, en hoe de behering daarvan moet zijn,- zodanig dat de ‘rijkgeschakeerde wijsheid’ van God bekend gemaakt kan worden door de kerk. Toch geloof ik dat zulke multi-etnische bijeenkomsten en partnerschappen de nieuwe brug vertegenwoordigen die onze Vader hier in Europa wil bouwen,- om het doel van het Evangelie te demonstreren, van volken als ‘mede-erfgenamen’ in Christus, die de weg bereiden naar het samengebracht worden van ‘alle dingen’ onder Christus als hoofd (Ef. 3:6; 1:9-10).
Maar als God bepaalt waar alle volken en etnische groepen wonen, waarom brengt hij dan zoveel Moslimimmigranten naar Europa? Omdat naast de verstedelijking en globalisering van zijn wereld in de late 20ste eeuw God iets nieuws aan het doen is in de Moslimwereld. En dit is het derde thema van de video. Op welk moment realiseerde je je uiteindelijk, toen je de persoon in de witte djelaba door Amsterdam zag lopen, dat deze persoon eigenlijk een gelovige in Jezus was met een Moslimachtergrond?
In zijn recente boek, Er waait een wind door het huis van de Islam (2017), publiceerde David Garrison de resultaten van jarenlang onderzoek naar Jezusbewegingen in de Moslimwereld.[i] Omwille van ‘duidelijkheid en consistentie’ definieert hij een Jezusbeweging in een Moslimgroep als bestaande uit ‘ten minste 100 nieuwe kerken of 1000 dopen die plaatsvinden gedurende een periode van twee decennia’. Maar voor 1980 waren er slechts 3 van dergelijke bewegingen sinds de opkomst van de Islam in de 7e eeuw: twee bewegingen tijdens de laatste twee decennia van de 19e eeuw (in Ethiopië en in Indonesië) en één nieuwe beweging die in Indonesië begon eind jaren zestig. Toch waren er tussen 1980 en 2000 nog eens 11 van dergelijke bewegingen; en nog eens 69 bewegingen naar Christus tussen 2000 en 2012!
Een van de factoren in veel van deze bewegingen is de verschijning van Jezus zelf aan Moslims in dromen en visioenen,- een wijdverbreid fenomeen dat wordt uitgebeeld in diverse verhalen die zijn vastgelegd in een ander boek dat in 2016 werd gepubliceerd, Dromen en visioenen: maakt Jezus de moslimwereld wakker?[ii]
De man in de video, die het grootste deel van het afgelopen decennium een collega van mij was, komt uit een Noord-Afrikaanse Moslimgroep, onder wie een dergelijke beweging zowel in zijn thuisland als in Europa plaatsvindt. Dus nu zijn er niet alleen ‘Jezusbewegingen’ in elk van de 9 geo-culturele ‘kamers’ in het traditionele ‘huis van de islam’, maar ook minstens twee in Europa. En collega’s van mij die met de tweede van deze bewegingen werken, bouwen een nieuwe Europese ‘brug’. In plaats van het onderhouden van de oude Europese brug, van Europeanen die andere volken tot discipelen gaan maken, reizen ze mee als zendingspartners met hun nieuwe broers en zussen,- zowel op bezoeken aan het land van herkomst van deze Moslimachtergrond gelovigen, als in heel Europa.
In het evangelie van Johannes lezen we dat Jezus de volgende uitspraken deed:
‘De Zoon ... kan alleen de dingen doen die hij de Vader ziet doen... Want de Vader heeft diepe genegenheid voor de Zoon, en toont hem alles wat hij zelf doet.’ (5:19-20)
En toen, vooruitlopend op de komst van de Heilige Geest, zei hij tegen zijn discipelen:
‘...Ik vaar op naar mijn Vader en jullie Vader. … Zoals de Vader mij gezonden heeft, zo zend ik ook jullie.’ (20:17,21)
‘Op die dag zullen jullie in mijn naam om iets vragen... want de Vader zelf heeft diepe genegenheid voor jullie.’ (16:26-27) [iii]
Als wij, als inheemse en immigrante Christenen ‘mede-erfgenamen’ zijn in Christus, volwassen zonen en dochters van een God die ook onze Vader is (Med.#4, Med.#5), werken we dan met hem samen in wat hij vandaag doet: in Europa en onder Moslims? Of rangschikken we onze prioriteiten nog steeds op basis van wat we hem in het verleden hebben zien doen, of volgens de menselijke perspectieven van onze eigen cultuur en de internationale media?
Toen ik 40 jaar geleden als zendeling naar Nederland kwam, had ik geen idee dat ook ik een immigrant zou worden, noch dat ik nieuwe dingen uit de Bijbel zou leren over Jezus en over mijn Vader vanuit de culturele perspectieven van mijn Marokkaanse immigrantenburen. Hoe onwaarschijnlijk het ook lijkt, ik leerde dat God als onze Vader een belangrijke brug is om het Evangelie met Moslims te delen. In de boeken met verhalen die ik heb geschreven[iv], kun je leren over meer interculturele bruggen voor het Evangelie die ik ontdekte in hun tradities, terwijl ik gewoon probeerde samen te werken met mijn Vader in wat hij doet.
Met hem samenwerken over culturele verschillen heen is altijd een uitdaging, maar het is ook verrijkend en brengt hem grote eer.
Bekijk vooral de andere bronnen (video’s en artikelen) die ik op deze pagina (Immigratie en de Kerk in Europa) heb gepost, en de vele meditaties die onderzoeken wat Paulus ‘het Mysterie’ van Gods eeuwige voornemen noemt, en de implicaties daarvan voor wat God heeft volbracht in Christus en in gang gezet door de Heilige Geest: voor alle volken en voor onze relatie met Hem als onze Vader.
Toen ik een jonge man was, gaf een Afro-Amerikaanse ouderling in een kerk in de binnenstad van Harlem, New York, mij een uitdaging uit die me mijn hele leven is bijgebleven. Tot besluit geef ik zijn uitdaging nu aan jou door: ‘Ga jij een deel van de oplossing zijn...
-door te helpen bij de ontwikkeling van een multi-etnische kerk die getuigt van onze stedelijke toekomst in het Nieuwe Jeruzalem,-
…of blijf jij gewoon een ander deel van het probleem?’
Zoals op een van de volgende manieren:
-een Europese uiting van het Nieuwe Babylon waarin een of twee etnische groepen alle andere domineren in de multi-etnische Europese gemeenschap van volken...
-een Nieuw Babylon-stijl ‘Verlichting’-versie van het Nieuwe Jeruzalem: waar een Christelijk idee van ‘koninkrijkscultuur’ wordt gedomineerd door Westers individualisme; en waar onze respectievelijke etnische-, taal- en stamidentiteiten niet worden gewaardeerd maar slechts als tot het verleden behorend worden beschouwd.
VOETNOTEN
[i] Zie ook de volgende korte video.
[ii] Zie ook het volgende artikel.
[iii] Deze teksten zijn ontleend aan de vierstemmige harmonie van de evangeliën die ik voor zowel Moslims als Christenen heb samengesteld: The Good News of the Messiah, by the Four Witnesses.
[iv] Ontdek deze ‘bruggen’ in verhaalvorm door een of beide van mijn boeken te lezen: Abu Sharif, het mysterie van de honderdste naam (ook beschikbaar in het Engels, Spaans, Frans, Duits en Fulani) en Rode Dromer (ook beschikbaar in het Noors als Mostafas Drøm).