De bovenstaande teksten helpen een vierdelig verhaal te vertellen over Paulus als geestelijke ‘vader’ van Titus,- binnen de band van hun gemeenschappelijke relatie met hun ‘Vader God’ door Jezus. In ons eerste inkijkje in hun relatie zien we hoe Paulus handelt als een geestelijke vader tegenover iemand van een minderheidscultuur die mee is op een zendingsreis. Paulus is zich er van bewust dat Titus, afkomstig uit de multi-etnische kerk in Antiochië, veel maatschappelijke druk zal ondervinden in de ‘moederkerk’ te Jeruzalem, die gedomineerd wordt door Joodse waarden en gebruiken.[ii] Dus heeft Paulus een strategie voorbereid. Hij gaat apart in gesprek met de aanzienlijkste leiders in de kerk en legt hen zijn theologie en praktijk van interculturele zending voor (Med.#28). Waarschijnlijk heeft Paulus om steun voor hem te krijgen Titus meegenomen om deze leiders een kans te geven om hem te leren kennen. Ook zijn hij en Barnabas bereid om openlijk de kant van Titus te kiezen (‘we’) en zich niet te voegen naar de maatschappelijke macht van ‘pseudobroeders’ die er op staan dat Titus Joods wordt.

Elf jaar later [‘2^e Bedrijf , scène 1’], zien we hoe Paulus Titus, zijn ‘metgezel en mede-arbeider’, naar Korinte stuurt. Twee jaar lang heeft Paulus geprobeerd de gelovigen daar te helpen de ‘puinhoop’ in hun kerk op te ruimen. Nadat hij twee brieven gestuurd heeft (Med.#69), stuurt hij Timoteüs en twee andere broeders (Med.#72). Hij gaat er zelfs zelf naar toe, maar dat bezorgt hem grote droefheid omdat zij er nog steeds niet in geslaagd zijn ‘de velen’ die blijven zondigen en die weigeren zich te bekeren tot de orde te roepen. Door hen nogmaals een heel ernstige brief te schrijven, en door Titus te sturen – in plaats van er onmiddellijk zelf op af te stormen en hen eens flink aan te pakken – laat hij een tweede en derde aspect van geestelijk vaderschap zien. Als geestelijke vader voor de gelovigen in Korinte (Med.#69), wil hij hen ‘helpen’ groeien door ‘geen macht uit te oefenen over hun geloof’. Liever geeft hij hen tijd en ruimte om zich te gaan gedragen als sterke vreugdevolle volwassen kinderen, in plaats van als minderjarigen die afhankelijk zijn van machtige leiders (2 Kor. 11:4-6, Med.#32),- zelfs als dat betekent ‘zichzelf uitputten’ door de last van zijn ‘vrees’ voor hen te dragen. En als geestelijke vader voor Titus geeft hij hem verantwoordelijkheid en autoriteit om meer te doen dan alleen maar sterker te worden als een volwassen ‘broeder’ in Christus voor Paulus. Hij biedt Titus de gelegenheid ‘dezelfde voetsporen achter te laten’ als Paulus – terwijl hij in een heel uitdagende situatie wandelt in de Geest – door andere gelovigen te helpen ook sterker te worden als volwassen zonen en dochters van de Vader. En ondanks zijn vertrouwen in Titus voorziet Paulus hem van steun door een andere broeder met hem mee te sturen. De volwassenheid en diplomatie van Titus zijn duidelijk; want deze gelovigen, die Paulus’ ernstige schrijven serieus hebben genomen, ontvangen hem met ‘vreze en beven’.

Wanneer Titus terugkeert om verslag uit te brengen aan Paulus [‘2^e Bedrijf, scène 2’], is hij zo verfrist door zijn verblijf bij de gelovigen in Korinte – en bemoedigd door hun berouw, hun groei in geloof en hun liefde voor Paulus – dat hij aanbiedt om er opnieuw naar toe te gaan. Dat hij Titus er een tweede keer naar toe stuurt voordat hij zelf gaat [‘2^e Bedrijf, scène 3’] maakt ook deel uit van Paulus’ strategie. Door Titus en twee andere broeders volmacht te geven om de collecte te coördineren, wil hij het gebruik van zijn eigen maatschappelijke macht minimaliseren, zodat de gift voor Jeruzalem daadwerkelijk een ‘vrijwillige gave’ zal zijn. Tegelijkertijd ziet hij deze drie mede-apostelen ‘van de kerken’, en zijn eigen derde bezoek als een demonstratie van het Bijbelse gebod: “Op mond van twee of drie getuigen zal al wat gezegd is vaststaan” [iii].

In het ‘3^e Bedrijf ’ zien we opnieuw Paulus aan het werk met zijn ‘zoon’ op het eiland Kreta. Wanneer hij Titus daar achterlaat, doet hij dat echter niet alleen zodat Titus in elke stad oudsten kan aanstellen, maar ook zodat Titus opnieuw alle gelovigen kan helpen groeien tot volle wasdom als volwassen ‘erfgenamen’ van de Vader die gerechtvaardigd zijn door zijn genade door Jezus Christus ‘onze Redder’. Titus moet hen allen onderwijzen om: de maatschappelijke heersers en gezagsdragers te respecteren; in woord en daad zachtmoedig, inschikkelijk en vredelievend te zijn tegenover alle mensen; en streng op te treden tegen ‘sektarische’ broeders en zusters. Waarom? Omdat alle gelovigen geroepen zijn om de ‘ontferming’, ‘vriendelijkheid’ en ‘menslievendheid’ [Gr. phil-anthropia] te weerspiegelen die hun Vader toonde in het zenden van Jezus,- ondanks de verdorvenheid van de mensheid. Want de negatieve ‘etiketten’ die wij zo snel op anderen plakken waren eens ook op ons van toepassing.

Ten slotte zien we in het ‘4^e Bedrijf’, hoe Titus tijd doorbrengt met zijn geestelijke vader, tijdens Paulus’ laatste gevangenschap in Rome. Toch illustreert ook deze bitterzoete tijd twee laatste, maar moeilijke lessen. Geestelijke vaders moeten hun ‘zonen’ en ‘dochters’ niet vasthouden. Titus en Crescens moeten, als volwassen zonen van de Vader, de leiding van de Geest volgen naar respectievelijk Dalmatië en Galatië. Maar ook moet Paulus onder grote droefheid Demas laten gaan,- een voormalige ‘mede-arbeider’ (Flm. 24; Kol. 4:14) die hem verlaten heeft en zich heeft afgekeerd van Christus. Een geestelijke vader-zoon/dochter relatie in het gezin van de Vader kan alleen onderhouden worden zolang er een band is van ‘gemeenschappelijk geloof’ in Jezus (Tit. 1:4). 

Vader God, dank u voor de genade, ontferming en vrede die u geeft aan mij, een geestelijke vader, en ook aan mijn geestelijke zonen en dochters, zodat wij ons als mede-arbeiders mogen verheugen in elkaars vreugde; en dat ook door hen vele broeders en zusters ten volle toegerust en eensgezind als erfgenamen in ons gemeenschappelijk geloof mogen worden. En moge wij allen, door onze zachtmoedigheid, vredelievendheid en inschikkelijkheid jegens iedereen, uw reddende vriendelijkheid en menslievendheid tonen die verschenen zijn in Jezus Christus. (Tit. 1:1,4; 3:2,4,5,7; 2 Kor. 7:13; 8:23; 13:11)

[i] Via linkjes in de diepgaande versie van deze meditatie kunnen leden een aantal chronologieën raadplegen van de gebeurtenissen in Paulus’ leven en bediening.

[ii] Handelingen 11:19-30. Op dit punt in zijn verslag duidt Lucas Paulus nog steeds aan met zijn Hebreeuwse naam, Saulus. En de dominantie van de Hebreeuwse taal en Joodse cultuur in de kerk in Jeruzalem komt in het hele boek Handelingen duidelijk naar voren (Hand. 6:1; 11:1-3; 15:1,5; 21:20-21).

[iii] Jezus verbindt deze zelfde tekst uit de Thora (Deut. 19:15) aan situaties die vergelijkbaar zijn aan die in Korinte (Matt. 18:16, Med.#19).