Vanaf het kruis richt Jezus zijn eerste en laatste woorden tot zijn Vader, wat doet vermoeden dat hij zelf niet denkt dat deze hem in de steek gelaten heeft. De meeste commentatoren schijnen dat over het hoofd te zien, alsmede het feit dat Jezus toen hij naar het kruis ging verwachtte dat zijn Vader bij hem zou blijven tijdens deze beproeving. De reden dat de meeste commentatoren dit blijk van Jezus’ gemeenschap met de Vader op het kruis lijken te missen, is dat ze gebiologeerd raken door een specifieke theologische interpretatie van zijn woorden: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten?’ Had Jezus zich dan toch vergist toen hij twee keer eerder zijn vertrouwen had uitgesproken dat zijn Vader hem niet zou verlaten (Joh. 8:28-29; 16:32)? Riep hij deze woorden uit omdat zijn Vader hem toch in de steek gelaten had? Of voelde Jezus zich alleen maar door hem verlaten? Of was er misschien nog een andere reden?

Een paar jaar geleden maakte ik een periode door van verlies en emotioneel lijden. Mijn zwager kwam om het leven bij een bizar ongeluk. Ik moest een bediening opgeven waartoe ik me geroepen voelde, en ik vertoonde symptomen van een ‘burn-out’. In die donkere tijd was ik geneigd me verlaten te voelen door mijn Vader. Dus besloot ik mij te identificeren met Jezus en zijn lijden door te mediteren over Psalm 22, die opent met de woorden: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten!’ Volgens Matteüs en Marcus begon de drie uur durende duisternis rond het middaguur, meteen nadat de Judese leiders, de menigte en tenminste een van ‘de misdadigers’ begonnen waren Jezus te bespotten terwijl hij aan het kruis hing. Maar Lucas verhaalt hoe een van de misdadigers uiting geeft aan ‘vrees voor God’ over Jezus’ onrechtvaardig lijden. Misschien reageert Jezus ook op de ongewone eclips en interpreteert hij de duisternis als goddelijk ongenoegen over hoe de mensen zich gedragen en wat ze zeggen tegen Jezus. Dus misschien was deze duisternis ook voor Jezus juist een teken van zijn Vaders aanwezigheid, in plaats van een teken van verlatenheid. En hij weerspiegelt zijn Vaders barmhartige karakter in zijn antwoord op deze man, ondanks dat hij langzaam doodbloedt en vecht voor iedere ademtocht.

Pas tegen het eind van de drie uur durende duisternis reciteert Jezus de beginregel van Psalm 22. Waarom toen? Ik denk dat daar twee redenen voor waren: om tegenwicht te bieden aan wat zijn bespotters hadden gesuggereerd,- dat God niet langer om hem geeft, als hij niet op komt dagen om hem te redden. Hoewel Matteüs en Marcus alleen vastleggen dat Jezus de beginregel van de Psalm reciteert, lijkt het er op dat Jezus eigenlijk de hele Psalm reciteert, om nog één keer aan alle aanwezigen te laten zien hoe de Schrift over hem getuigt. Hij zegt dan in feite: ‘Kijk, mijn handen en voeten zijn doorstoken, mijn beenderen (ribben) zijn te tellen en liggen uit elkaar zoals ik hier hang, en mijn leven vloeit uit mij weg terwijl mijn lichaam verdroogt (Ps. 22:17-18,15). Over mijn kleding is het lot geworpen (Ps. 22:19). En zelfs jullie bespottingen (“Hij vertrouwt op God. Laat die hem dan redden, als hij hem verkozen heeft”) werden voorzegd door de psalmist (Ps. 22:7-9).’

Omdat veel van de Judese omstanders deze (Messiaanse) Psalm uit hun hoofd kenden, roept een van de leiders plotseling: ‘Hij roept om Elia’. Dit was geen misverstaan van Jezus’ woorden, maar een doelbewuste poging om verwarring te zaaien en te voorkomen dat de omstanders de gevaarlijke boodschap van deze Psalm zouden herkennen. En als Jezus nog verdere delen reciteert dan proberen ze de gedachte aan ‘Elia’ levend te houden als Jezus komt bij de woorden: ‘Mijn tong is aan mijn gehemelte gekleefd’ (Ps. 22:16). Misschien was dat een Hebreeuws eufemisme voor ‘ik heb dorst’. En de laatste regel van de Psalm – ‘hij heeft het gedaan!’ (Ps. 22:32) – klinkt erg veel als ‘het is volbracht!’.

Maar misschien reciteerde Jezus de hele Psalm ook om hem te helpen af te rekenen met de verzoeking om te geloven dat hij door de Vader in de steek gelaten was. Want nadat de Psalm om te beginnen stem geeft aan intense gevoelens van verlatenheid, en een zwakker wordend pogen om vast te houden aan geloof in Gods trouw, komt er een keerpunt en eindigt de Psalm met woorden van overtuigd geloof,- in overwinning op allerlei gebied, en in het getrouwe karakter van God, die noch ‘de ellendige’ verlaten heeft, noch ‘zijn aanschijn verborgen had’ voor hem (Ps. 22:23,25). Ik werd zo geraakt tijdens mijn mediteren over deze Psalm dat ik hem op muziek zette. Hieronder staan de woorden van dit lied, waarvan het gedeelte na het keerpunt dikgedrukt. Iedere keer als ik het in die donkere maanden zong, dan voelde ik mij op een nieuwe manier verbonden met Jezus’ lijden. Vaak wanneer ik huilde dan hielp hij mij om stem te geven aan mijn pijn en tegelijkertijd hielp het mij om de focus van mijn emoties te verplaatsen van mijn pijn naar geloof in mijn Vaders aanwezigheid en zijn uiteindelijke overwinning. Pijn en boosaardigheid hebben niet het laatste woord. De Vader – die zijn zonen en dochters nooit verlaat – heeft het laatste woord! Zijn doel met ons en met deze wereld zal volbracht worden. Halleluja!

Als jij door een tijd van lijden gaat, dan moedig ik je aan om jezelf te verbinden met het lijden van Jezus, je Oudste Broer, in het reciteren van deze Psalm, en daarin de kracht van Gods Woord te ervaren.