Op weg naar Jeruzalem proberen twee van Jezus’ discipelen, op aandringen van hun moeder, zich te verzekeren van de twee zetels aan weerszijden van Jezus wanneer hij als koning de troon zal bestijgen. Net als vele anderen verwachten ze waarschijnlijk dat dit gaat gebeuren wanneer Jezus in Jeruzalem is. Overeenkomstig de manier waarop dingen in veel landen en bij veel volken [Gr. ethnon] werken, zal de hele familie profiteren van de hogere maatschappelijke status (‘rang’) waar deze twee broers op uit zijn. Geen wonder dus dat de andere tien apostelen verontwaardigd zijn wanneer ze eindelijk doorhebben wat er aan de hand is. Maar waarom zegt Jezus tegen Jakobus, Johannes en hun moeder dat ze geen idee hebben waar ze om vragen? Wel, omdat dit koninkrijk heel anders is dan aardse koninkrijken. Ja, er is een koning, en het omvat vele ‘bevolkingsgroepen’ en ‘volken’. Maar eer is in dit koninkrijk niet gebaseerd op speciale plaatsen of rangen. Deze aardse manier van denken leidt naar een gericht zijn op het hebben van maatschappelijke macht en de uitoefening daarvan over anderen, met als gevolg dat het meestal uitdraait op machtsmisbruik. En daarnaast zal dit nieuwe koninkrijk een gezinskoninkrijk zijn, waarbinnen geen enkele aardse familie een voorkeursbehandeling zal krijgen voor speciale eer. Want haar koning is eerst en vooral een Zoon, die anderen ‘dient’ en die slechts doet ‘wat hij de Vader ziet doen’ (Med.#26). Bovendien heeft de Vader al besloten wie er naast Jezus mag zitten, alhoewel Jezus bij deze gelegenheid niet onthult wie ‘deze’ mensen zullen zijn.

Pas veel later hoort Johannes iets meer van Jezus over wie ‘deze’ mensen zijn, wanneer hij een boodschap van Jezus moet doorgeven aan de kerk in Laodicea. Nadat hij deze welvarende gelovigen, die zelfgenoegzaam en aanmatigend zijn geworden, heeft uitgedaagd, wijst Jezus er deze keer op dat hij degene zal zijn die de ereplaats toebedeelt. Maar hij zal dat doen in overeenstemming met hoe de Vader hem geëerd heeft,- nadat hij ‘overwon’ aan het eind van zijn leven op aarde. Dus net zoals hij met de Vader op zijn troon zat, zal Jezus de eer om met hem op zijn troon te zitten toebedelen aan iedere discipel die net als hij ‘overwint’. Dat is niet de exclusieve zeteltoedeling die Jakobus en Johannes in gedachten hadden. En het lijkt ook niet iets blijvends te zijn; want in Johannes’ visioen van het Nieuw Jeruzalem – toen hij het zag neerdalen – heeft hij het alleen over de ‘troon van God, en van het Lam’. De blijvende eer voor hen die ‘overwinnen’ is dat zij in staat zijn om het aangezicht van de Vader te zien en voor eeuwig met Jezus te regeren.

Maar wat houdt het in om te ‘overwinnen’ zoals Jezus deed? In zijn antwoord aan Jakobus, Johannes en hun moeder, beschrijft Jezus dit met gebruik van twee metaforen,- ‘de beker drinken’ die hij te drinken krijgt, en worden ‘ondergedompeld in de doop’ die hij ondergaat. De eerste was een Joodse metafoor voor het omarmen van het levenslot dat God iemand toebedeelt.[ii] Jezus’ levenslot was om te dienen en om zijn leven te geven als losprijs voor velen. Dus zullen diegenen eer ontvangen, die een leven leiden van het nederig dienen van anderen zoals hij deed (Med.#56, Med.#67 en Med.#39). Het Griekse werkwoord dat in de tweede metafoor gebruikt wordt, over ‘ondergedompeld’ worden in dezelfde ‘doop’ die Jezus weldra zou ondergaan, kan betrekking hebben op ‘ondergedompeld’ worden in water, bijvoorbeeld als gevolg van een schipbreuk, want het duidde op worden ‘overweldigd met calamiteiten’ wanneer het in metaforische zin gebruikt werd.[iii] Toen Paulus sprak over ons mede-erfgenaam zijn met Jezus door de Geest, voegde hij er aan toe dat ook delen in zijn lijden een voorwaarde is voor delen in zijn heerlijkheid (Med.#5).

Jakobus, Johannes en hun moeder antwoorden op deze metaforen door te bevestigen dat zij ‘in staat’ zijn om te delen in zijn lijden. Maar twee van hen waren niet zo ‘in staat’ als zij dachten dat ze zouden zijn. Waar Johannes poogt om dicht bij Jezus te blijven in zijn lijden (Joh. 18:15; 19:26), lijken Jakobus en zijn moeder zich op zekere afstand van hem te houden (Matt. 26:56; 27:55-56; Luc. 23:49). Later echter was Jakobus de eerste van de twaalf apostelen die de dood onder ogen moest zien vanwege zijn toewijding aan Jezus (Hand. 12:2). ‘Overwinnen’ houdt dus niet in dat je daar altijd succesvol in bent. Veeleer heeft het te maken met hoe we eindigen. En dat is wat Jezus benadrukt in zijn boodschap aan de kerk te Laodicea. Wanneer we falen geeft Jezus ons niet op, maar toont hij net als de Vader zijn liefde voor ons door ons terecht te wijzen of te disciplineren (Med.#33). Dus heeft ‘overwinnen’ ook te maken met bekering wanneer we zijn stem horen,- door de overtuiging van de Heilige Geest, de woorden van de Schrift en de woorden van medegelovigen zoals Johannes die ons in zijn naam uitdaagt. Maar meer nog dan dat moeten we ons richten op wat Jezus vervolgens zegt: dat we hem ook moeten uitnodigen om binnen te komen en maaltijd met ons te houden. Want onze belangrijkste motivatie om anderen te dienen en om te ‘overwinnen’ in het zicht van lijden en verleiding, zou gelegen moeten zijn in de eer om voor eeuwig met Jezus aan tafel te zitten,- in het gezinskoninkrijk van de Vader dat hij ons reeds toegekend heeft (Med.#67). Want als we ‘in Christus’ zijn, dan zijn we reeds ‘medegezeten onder de hemelse wezens’ met gelijke toegang tot de Vader door de Geest (Med.#44).

Ben jij gericht op de plaats die je reeds deelt met Jezus en met al je broers en zussen in het gezinskoninkrijk van de Vader? En gericht op ‘overwinnen’: door anderen te dienen, door trouw te zijn in tijden van verleiding en lijden, en door er een leefstijl van bekering op na te houden? Of ben je nog steeds meer gericht op jezelf en op je gedroomde voordelen van het volgen van Jezus, dan op het navolgen van zijn voorbeeld om het tot een goed einde te brengen.

Vader, moge uw naam geheiligd worden; moge uw koninkrijk komen op aarde. Vergeef mij mijn zonden op gelijke wijze als ik degenen vergeef die tegen mij zondigen. Leid mij, niet in beproeving; maar verlos mij van de boze. En als het lijden van Christus in mij vermeerdert, Vader, bemoedig mij dan zodat nu als altijd Christus in mijn lichaam groot gemaakt wordt,- hetzij door leven, hetzij door sterven. (Matt. 6:9-13; 2 Kor. 1:3-5; Fil. 1:10)

[i] Met oog op de leesbaarheid is waar nodig de spelling gemoderniseerd, en in overeenstemming met de GH en PH zijn het ouderwetse ‘gij’ en ‘u’ vervangen door het modernere ‘je’ (ev.) of ‘jullie’ (mv.)

[ii] Barclay, ‘The Request of Ambition’ (Marc. 10:35-40), The Gospel of Mark.

[iii] Gr. baptizo (907), in Thayer’s Greek Lexicon of the New Testament, Grand Rapids, Baker, 1977, blz. 94.